Vural & Keskin & Yıldırım Hukuk Bürosu – İş Hukuku Departmanı

İş kazalarında işverenin sorumluluğu; işçiyi gözetme borcunun kapsamı, kusur oranı, illiyet (nedensellik) bağı ve bilirkişi raporlarının niteliği üzerinden belirlenir. 4857, 6331 ve TBK hükümleri; risk değerlendirmesi, eğitim, ekipman ve denetim yükümlülüklerini proaktif bir çerçeve olarak yorumlar.

1) Hukuki Çerçeve: İşçiyi Gözetme Borcu

•Önleyici yaklaşım: Riskleri öngörmek, önlemek, sürekli iyileştirmek (6331 m.4).
•Teknik ve organizasyonel tedbirler: Uygun ekipman, koruyucu donanım, işbaşı/tekrarlayan eğitim, talimat, denetim, iş organizasyonu.
•Belgelendirme: Risk değerlendirmesi, eğitim katılım formları, periyodik kontroller, bakım kayıtları, İSG kurul kararları.
•Özel haller: Motorlu araç/tehlikeli işletme vb. durumlarda kusursuz sorumluluk ihtimali.

2) Kusur Tespiti: Raporda Olmazsa Olmaz Unsurlar

Bilirkişi raporunda şu sorular denetime elverişli biçimde cevaplanmalıdır:

✓ O iş için alınması gereken somut tedbirler nelerdi?
✓ İşveren hangi tedbirleri aldı/almadı?
✓ İşçi alınan tedbirlere uydu mu/uyamadı mı, neden?
✓ Eğitim–talimat–denetim zincirinde eksik halka var mı?
✓ İşe uygun ehliyet/yeterlilik ve sağlık gözetimi mevcut muydu?

İpucu: Tek kişilik raporlar yerine İSG uzmanı + ilgili dal uzmanı + hukukçu bileşimli heyet raporu talep edin; gerekçesiz oranlamalara itiraz edin.

3) İlliyet Bağı: Sorumluluğun Kilidi

•Bağ kurulmalı: Alınmayan/eksik önlem ile zarar arasında doğrudan neden-sonuç ilişkisi kurulamazsa sorumluluk doğmaz.
•Kesintiler: Mücbir sebep, kaçınılmazlık, üçüncü kişinin ağır kusuru illiyeti kesebilir.
•Tıp ve teknik illiyet: Kalp krizi, yük kaldırma, kimyasal maruziyet gibi dosyalarda branş uzmanlığıyla biyolojik/teknik illiyet ayrı ayrı tartışılmalıdır.

4) Özel Durumlar ve Stratejik Noktalar

Asıl–Alt İşveren: Alt işveren işçisi zarar görürse müteselsil sorumluluk; davayı her iki işverene yönlendirme imkânı.
Kayıt dışı/SGK bildirimi: Geç/eksik bildirim işverene rücu ve masraf riskleri doğurur.
Ceza davasında uzlaşma: Bazı senaryolarda hukuk davasında feragat sonucu doğurabilir; dosyalar arası senkron kritik.
Ekipman ve bakım: Koruyucu sistemlerin periyodik kontrolleri ve bakım defterleri ispatın temeli.

5) Zarar Kalemleri

Maddi Tazminat

• Geçici/sürekli iş göremezlik
• Kazanç kaybı
• Bakıcı gideri
• Tedavi–rehabilitasyon
• Protez–onarım, yol–konaklama

Manevi Tazminat

• Olayın ağırlığına göre uygun miktar
• Yakınlar için talep koşulları
• SGK rücu ve çifte tahsil risk yönetimi

6) Uygulama Kontrol Listesi (İşverenler İçin)

☑Güncel risk değerlendirmesi ve tedbir planı
☑İşe giriş + periyodik sağlık muayeneleri
☑İşbaşı/tekrarlayan İSG eğitimleri (imzalı katılım)
☑Talimat ve prosedürler (kilitle/etiketle, yük kaldırma, KKD)
☑KKD zimmet ve kullanım denetimi kayıtları
☑Makine/ekipman periyodik kontrol raporları
☑Alt işveren sözleşmeleri ve sahadaki fiili denetim tutanakları
☑Acil durum planı, tatbikat kayıtları, kaza–ramak kala analizleri

7) Kaza Olduktan Sonra Zaman Çizelgesi

İlk 24 Saat

• Olay yeri güvenliği, ilk yardım, acil sağlık
• SGK'ya 3 iş günü içinde iş kazası bildirimi
• Delil koruma (CCTV, makine), kaza tutanağı

İlk 72 Saat

• İç kök neden analizi
• KKD, eğitim, bakım, periyodik kontrol kayıtlarının toplanması
• Tedbir güncellemesi ve teyit eğitimleri

İlk 30 Gün

• Teknik ve tıbbi bilirkişi stratejisi planı
• Ceza dosyası–hukuk dosyası uyumlu dilekçe mimarisi
• SGK süreçlerinin takibi; rücu risk analizi

Sıkça Sorulan Sorular

İşveren her kazada otomatik olarak sorumlu mu?

Hayır. Sorumluluk için alınmayan/eksik tedbir ile zarar arasında illiyet bağı kurulmalıdır.

İşçinin kendi kusuru varsa tazminat tamamen düşer mi?

Genellikle müterafik kusur indirimi yapılır; tamamen kaldırılması istisnaidir.

Asıl–alt işveren ilişkisi nasıl etkiler?

Çoğunlukla müteselsil sorumluluk doğar; asıl işverenin denetim yükümlülüğü önemlidir.

Hangi belgeler en kritik?

Risk değerlendirmesi, eğitim katılımı, KKD zimmetleri, periyodik kontrol ve bakım raporları, kök neden analizi, kaza tutanakları.

Vural & Keskin & Yıldırım Hukuk Bürosu, iş kazaları ve işveren sorumluluğu alanında olay sonrası hızlı delil–kayıt yönetimi, bilirkişi ve illiyet stratejisi, asıl–alt işveren, SGK ve rücu süreç koordinasyonu konularında müvekkillerine kapsamlı danışmanlık hizmeti sunmaktadır.

İş Kazalarında İşverenin Sorumlulukları ve Süreç Takibi